Zatvor Zenica je uspostavljen tokom austrougarskog perioda, tj. osamdesetih godina XIX vijeka. Prvo su izgrađene glavna zgrada, staklena zgrada, upravna zgrada i park. Staklena zgrada imala je 64 samice u kojima se služila kazna prvog stepena. Zatim su osnovane bolnice i farma, zajedno sa radionicama za obuku i obrazovanje zatvorenika, kao i druge pomoćne zgrade. U posljednjoj fazi izgrađen je zid visok 5,5 metara oko objekta. Sve ove zgrade su izgrađene do kraja XIX vijeka i predstavljaju jezgro zatvora u Zenici. Kasnije je zatvor postajao sve veći i tokom vremena postao je najpoznatiji bosanskohercegovački zatvor u kome su smješteni osuđenici sa dugim kaznama zatvora za teške zločine, uključujući i političke. Ovu ulogu Zenički zatvor je imao i tokom Prvog svjetskog rata. Gavrilo Princip, atentator koji je pucao u nadvojvodu i njegovu suprugu, neko vrijeme je bio zatvoren u zatvoru Zenica, zajedno sa ostalima koji su učestvovali u atentatu u Sarajevu, članovima organizacije Mlada Bosna. Svi oni su počeli stizati u zatvor početkom decembra 1914. godine i postavljeni su u samice u Staklenu zgradu. Poslije nekog vremena prebačeni su u druge zatvore u cijeloj Monarhiji. Historija zatvora u Zenici ne samo da ilustruje život unutar zidova u određenim vremenima, već i odražava dramatične historijske okolnosti, posebno one povezane sa Prvim svjetskim ratom.